Deze week verschijnt Reincarnated, het nieuwe album van Snoop Lion. De rapper uit Long Beach heeft al veel meegemaakt in zijn carrière, maar nooit werd er zoveel geschreven en gespeculeerd over een nieuw project van zijn hand, als het afgelopen jaar gebeurde. De reden is duidelijk: Snoop richt zich na ruim twintig jaar op reggae. Om dat besluit kracht bij te zetten veranderde hij zijn artiestennaam, woonde hij maandenlang in Jamaica en werd hij zelfs officiële aanhanger van de Rastafari. Tegelijk met het album verschijnt een documentaire die Snoops metamorfose nauwgezet in kaart brengt.
‘Er is te veel destructie en dood binnen de muziekwereld. We houden niet van de artiesten als ze hier nog zijn. Ik wil dat er van mij wordt gehouden, nu, terwijl ik nog leef. En de enige manier om liefde te krijgen is om liefde te geven.' Aan het woord is Snoop Lion (Long Beach, 1971). Hij draagt een opvallende zonnebril, met rode pootjes en groene randen. Zijn shirt is voor de helft groen en voor de helft geel; daaronder draagt hij een sjofele spijkerbroek, terwijl zijn voeten aan het zicht onttrokken worden door geelgroene sokken en felgroene slippers. Om hem heen: water, een stil en verlaten meertje middenin Jamaica. Lion zelf zit op een houten vlot, wijdbeens en zichtbaar stoned. Hij glimlacht onophoudelijk. En zegt uiteindelijk: 'Ik heb het gevoel dat ik altijd een Rastafari ben geweest. Ik had gewoon mijn third eye nog niet open.’ In de documentaire Reincarnated wordt Snoop op de voet gevolgd tijdens de weken die hij in Jamaica doorbrengt om zijn album op te nemen. We zien hoe hij lachend in de studio staat en half zingend, half pratend zijn coupletten vult. Hoe hij zich laat bekeren tot de Rastafari en gezegend wordt door een priester. Hoe hij de plaatsen opzoekt waar oude reggaehelden muziek maakten en zich daardoor probeert te laten inspireren. De camera volgt hem vaak van één of twee meter afstand. Daarmee wordt op zeldzaam intieme wijze duidelijk wat Snoop allemaal meemaakt in zijn nieuwe wereld - het is bijna alsof wij als kijker dezelfde ontdekkingsreis maken. Overal waar Snoop, en dus ook de camera komt, stuit hij op nieuwe geluiden, nieuwe muzikanten, nieuwe geuren en nieuwe energie. En steeds lijkt de rapper uit Long Beach opmerkelijk vrolijk. Ontspannen zelfs. In zijn blik is geen spoor van angst of agressie te zien, zelfs niet als een onbekende man hem op straat probeert uit te dagen. Snoop reageert ad rem, maar laat zich niet verleiden tot een ruzie of een handgemeen. Hij staat er boven. Uiteindelijk gaan de twee met een glimlach en een omhelzing uit elkaar. Zo is het natuurlijk niet altijd geweest. Er wordt weleens vergeten dat Snoop eigenlijk de eerste tien jaar van zijn carrière een onvervalste gangsterrapper was. Toen hij in 1991 officieel begon, zorgde zijn lichte stemgeluid in combinatie met Dr. Dre’s G-Funk weliswaar voor een zomerse, warme klank, maar inhoudelijk was het bloedserieuze materie. Het ging over het leven in de gevangenis , geweld op straat, neergeschoten vrienden – en daar was, zo benadrukt Snoop nog eens in de documentaire Reincarnated, geen woord aan gelogen. Het megasucces dat hem meteen na zijn eerste singles ten deel viel, kon die realiteit maar nauwelijks veranderen. In het verleden had Snoop al regelmatig vastgezeten, hij was veroordeeld voor geweldsdelicten, wapenbezit, drugsgebruik en werd ondertussen ook nog sterk geassocieerd met de Crips. Maar in 1995 hing hem voor het eerst een werkelijk grote gevangenisstraf boven het hoofd. Er volgde een door de media breed uitgemeten proces, waarbij Snoop Dogg en zijn bodyguard werden aangeklaagd en uiteindelijk, na vele rechtszittingen, live op televisie vrij werden gesproken. Toen niet veel later, in september 1996, collega en goede vriend 2Pac werd neergeschoten, en de sfeer in het gangsterrapklimaat almaar harder werd, begreep Snoop dat het tijd was voor een radicale koerswijziging: succes alleen was niet genoeg om hem zijn oude leven definitief achter zich te laten, er moest meer veranderen. Er volgde een overstap naar het zuidelijke No Limit Records - weg van alles en iedereen die hij kende, weg van zijn illustere labelbaas Suge Knight, weg van het Californische gangleven dat hem al sinds zijn middelbare schooltijd omringde. Het eerste plan was om een anti-Death Row album op te nemen. Hierop zou met name Suge Knight het moeten ontgelden, maar op aanraden van Master P besluit Snoop het op-de-man-gerichte element en de werkelijke bedreigingen af te zweren. Natuurlijk, de muziek die No Limit uitbracht was nog steeds extreem gewelddadig, maar er hing tegelijk iets vreemd onwerkelijks omheen. Het was meer een bedrijf dat gangsterrap voorschotelde omdat de mensen daar om vroegen, dan dat het ging om het werkelijke leven. De teksten waren opeenhopingen van hyperbolen, clichés leken eerder regel dan uitzondering. Op die manier veranderde Snoop heel langzaam van een serieus, gewelddadig straatschoffie in een rappend personage, dat losstond van het gevaar uit zijn teksten. Ook buiten de muziek werd die verandering duidelijk. Hij zette zich meer en meer in voor eenheid onder mc's. Hij startte projecten om kinderen uit arme wijken te halen en werd steeds innemender tijdens interviews of tv-optredens - een grapje hier, een glimlach daar, en Snoop stal de harten van miljoenen kijkers. Zijn kledingsstijl werd intussen steeds excentrieker; zijn nummers kregen vaker toegankelijke refreintjes; zijn clips oogden alsmaar gelikter. Snoop Dogg was niet zomaar een vrouwenversierder, maar een in lange bontjas gehulde pooier die pornofilms regisseerde. Hij deed al lang geen dienst meer als ordinair straatschoffie, welnee, hij maakte nummers in de rol van Vito Corleone en presenteerde zichzelf als grootse zakenman. Zo liet hij het geweld en de realiteit die hem eerst omringde op een heel bewuste, weloverwogen manier achter zich. De werkelijke agressie werd zo uitvergroot dat hij verdween, het merk Snoop Dogg verdreef de gangsterrapper Snoop Dogg – en ondertussen wist hij als geen ander hoe hij de aandacht van de luisteraars vast kon houden. Af en toe een nummer voor de hardcore rapliefhebbers, en ondertussen singles waarop hij zijn extravagantie zo uitvergrootte dat die weer geschikt werd voor een miljoenenpubliek: P.I.M.P ., I Wanna Fuck You , Sexual Eruption - het zijn allemaal voorbeelden van de toegankelijke, bijna humoristische nummers die Snoop het laatste decennium hebben gekenmerkt. Bijna iedereen is van hem gaan houden. Op 15 maart 2011 overleed zanger en rapper Nate Dogg aan de gevolgen van diverse beroertes. De eerste stamde uit eind 2007, waardoor de linkerhelft van Nate's lichaam verlamd raakte. Nog geen jaar later volgde de tweede beroerte, waarna Nate zich steeds meer afzonderde van het publieke leven en nauwelijks nog muziek maakte. Toch kwam zijn dood onverwachts. Voor Snoop is het een van de grootste tragedies die hij ooit heeft meegemaakt. In de documentaire zien we hem een emotionele speech geven tijdens de begrafenis; verder loopt hij tijdens die ceremonie, gehuld in zonnebril en strak in pak, nogal desolaat rond. Nate was niet zoals 2Pac alleen een bevriende collega, het was bijna een broer, iemand met wie hij de middelbare school doorliep en sinds ze eind jaren tachtig begonnen met muziek maken, nooit meer uit Snoops leven verdween. Echt, het is eigenlijk een de weinige rode draden door Snoops oeuvre: welke kant Snoop ook opging, of hij zichzelf in het absurde trok of grimmige gangsterrap maakte of dienst deed voor de glimmende No Limit-tank: Nate Dogg deed mee, altijd. En die boezemvriend was nu niet meer. Behalve een hevig verdriet roept Nate's dood ook vragen op. Dat maakt de documentaire Reincarnated op treffende manier duidelijk. Hoeveel tijd is Snoop zelf nog gegund? Wat wil hij muzikaal nog bereiken, wat wil hij de mensen uiteindelijk nalaten? Hij heeft zijn gangsterrapklassiekers gemaakt, hij heeft zich al ingezet voor de jeugd, wat valt daar nog aan toe te voegen? En, misschien wel de meest prangende vraag die Snoop zichzelf stelt: wat kan hij muzikaal gezien nog toevoegen aan de hiphopwereld? Is het niet tijd voor een nieuwe richting? Het voorbeeld dat Snoop zelf geeft: hij werd uitgenodigd door Barack Obama in het Witte Huis op te treden. Een eervol verzoek, maar: ´Welk fuckin' nummer moet ik daar doen? Ik heb alleen maar gewelddadige of expliciete tracks.' Op een ander moment tijdens de documentaire: 'De dood van Nate Dogg dwong me een nieuw pad te gaan bewandelen. Ik moest de koers radicaal omgooien.' En zo geschiedde: Snoop Dogg werd Snoop Lion, omdat 'hond' binnen de Rastafari-traditie negatieve connotaties heeft en 'Lion' juist een eervolle plaats inneemt; Amerika werd Jamaica, hiphop werd reggae. Eerder maakte Snoop natuurlijk al Soul-nummers en countrymuziek, terwijl het werk van P-Funk-legende George Clinton een blauwdruk vormde voor veel van zijn werk - maar dat is onvergelijkbaar met zijn huidige metamorfoses. 'Die nummers waren uitstapjes,' legt Snoop uit, terwijl de wietwalmen hem en zijn crew omringen. 'Gimmicks, eigenlijk, twee of hooguit drie op een gangsta-album. De hoofdtoon bleef daardoor altijd hetzelfde en echt effect hadden die nummers daardoor nooit. Maar dit is geen gimmick. Ik ben Snoop Dogg aan het begraven en ik word nu Snoop Lion.' De vraag blijft: waarom uitgerekend reggae? Er zijn toch genoeg andere genres of stijlen die een nieuw bestaan in konden luiden? Hierover wordt in de documentaire teleurstellend weinig duidelijk: Jamaica vormt eerder het vertrekpunt voor de beelden dan dat duidelijk wordt hoe Snoop nou juist daar belandde. Anderzijds: misschien past een gebrek aan duidelijke evaluatie ook wel bij Snoop Dogg en zijn intuïtieve karakter. Wat in elk geval vast staat, is de aantrekkingskracht van Rastafari. Voor de duidelijkheid: officieel is dit een levensbeschouwing, geen geloof. Er zijn geen Rastafari-kerken en er wordt niets geregeld vanuit een overkoepelende situatie. Wel is er een goddelijkheid: Haile Selassie 1, en daarnaast bezit elk mens volgens Rastafari ook een goddelijke essentie. Maar dit zijn al diepere, spirituele lagen waar Snoop Lion zich amper mee bezig houdt. Zijn meest radicale besluit is dat hij zich laat dopen door een Rastafari-priester, en zelfs die bijeenkomst heeft iets gemoedelijks, dorps eigenlijk. Verder beperkt Snoops band met de Rastafari-levensstijl zich vooral tot de oppervlakte - denk aan mediteren, heel veel wiet (‘ganja’) roken, en natuurlijk: reggae muziek maken. De videoclips die Snoop tot nu toe onder zijn nieuwe naam heeft uitgebracht, passen ook bij die oppervlakkige benadering, en hebben zelfs iets onmiskenbaar cartoonesks. Ten eerste lijkt Snoop zijn accent overdreven aan te zetten, waardoor zijn reggaegezang bijna iets parodiërends heeft. Ten tweede zijn er de beelden, die het laatste beetje subtiliteit dat er nog in de muziek zat, grondig om zeep helpen. Neem bijvoorbeeld La La La, waarin Snoop, gehuld in berenpak en omringd door piepjonge kinderen, uiterst tevreden wat heen en weer staat te bouncen. Hij heeft zichtbaar extreem veel hasj gerookt en zijn omgeving is deels met een digitaal potlood ingekleurd, inclusief bizar felle gele en rode tinten. Het dilemma dat zich opdringt, is duidelijk: verdient een verandering met deze schijnbaar ernstige achtergrond het ook per definitie om serieus genomen te worden, of moeten we afgaan op deze jolige beelden en dit uitstapje zien als een uit hand gelopen grap? Vanuit de Rastafari-gemeenschap zelf is de laatste maanden al serieuze kritiek gekomen op Snoops metamorfose. Enkele hoge priesters hebben hem een lange klachtenbrief geschreven, waarin ze onder meer vragen of hij afstand wil doen van zijn nieuwe naam en publiekelijk zijn excuses wil aanbieden. Sommige Rastafari-aanhangers schijnen Snoop zowaar bedreigd te hebben . Weer anderen kiezen voor de juridische aanpak en overwegen het serieus om Snoop aan te klagen, zoals de gewoonlijk zo pacifistische Bunny Wailer - een origineel lid van Bob Marley en The Wailers. Publiekelijk liet deze reggaelegende, die in de documentaire Reincarnated overigens nog samen met Snoop in de studio staat, zijn afkeer blijken van Snoops project. Wailer meent dat de rapper 'frauduleus gebruik maakt van de persoonlijkheid en symboliek van de Rastafari-gemeenschap' en dat hij heeft verzuimd 'contractuele, morele en verbale overeenkomsten' na te komen. Het zijn vage klachten, die op een nog vagere manier naar buiten komen. Googlen op termen als 'Snoop rejected by Rastafari' of 'Snoop Lion offends Rastafari' levert duizenden pagina's op, maar het zijn voornamelijk roddelsites, die zich beroepen op citaten van niet-nader-te-noemen-personen of tips van anonieme bronnen. Hoe Snoop zelf tegenover de klachten staat, blijft onduidelijk. In de documentaire wordt er geen seconde op ingegaan, in interviews weet hij deze kritiek vakkundig te omzeilen. Op een bepaalde manier ook wel logisch: zijn nieuwe levensstijl staat juist in het teken van vrede en liefde, waarom zou hij zich dan laten meeslepen in een publiekelijke ruzie? Nee, Snoop richt zich op het positieve, en op het album Reincarnated heerst er, zoals verwacht, van begin tot eind een vrolijke en vrij onschuldige reggaesfeer. Over veelal lome beats bespreekt hij de geneugten des levens: wiet, feesten, speciaal vruchtensap, dat werk. En toch blijkt, vooral tijdens de documentaire, ook hoe serieus Snoop zijn eigen project neemt. Bewonderd, bijna nederig verdiept hij zich in de Jamaicaanse reggaetraditie. Zoals gezegd gaat hij meerdere historische plekken langs; gekleed in felgekleurd voetbalshirt en trainingspak doorkruist hij ook Jamaicaanse sloppenwijken, meestal met een kleine entourage bij zich (speciale aandacht hierbij voor de permanent stonede Daz Dillinger). Snoop heeft eigenlijk geen moment de uitstraling of het voorkomen van een wereldster. Hij voelt zich zichtbaar op zijn gemak tussen de mensen - hij praat met ze in een felle Jamaicaanse zon. Hij maakt grappen en is op een ongedwongen manier altijd bezig met zijn album. Hoogtepunt bij deze kleine wandelingen is zijn bezoek aan Trench Town, de haveloze geboorteplaats van onder meer Bob Marley en Bunny Wailer. Snoop voelt zich zichtbaar vereerd om in hun oude huizen te komen; zijn handelen verraadt geen spoor van arrogantie of angst, geen glimp van zelfoverschatting of komedie, en deze hele onderneming lijkt ook nergens een manier om aandacht te trekken. Nee, hier staat iemand die serieus probeert zijn hart te verpanden aan een nieuwe wereld. In de studio fungeert producer Diplo als leider. Hij adviseert Snoop woorden iets langer te herhalen, iets meer te benadrukken of een bepaalde zin uit te rekken. Hij verzamelt een groep mensen om zich heen, grotendeels ook betrokken bij Major Lazer . Het zijn producers, live-muzikanten, tekstschrijvers. Maar ook: lokale zangers, oude reggaegrootheden, allerlei werelden worden verenigd. Zelfs Snoops dochter Cori B levert een vocale bijdrage op de pacifistische single No Guns Allowed , terwijl zijn vrouw verderop in de studio goedkeurend meeluistert. Snoop zelf is duidelijk tevreden met de gang van zaken, en trekt in de documentaire een aandoenlijke parallel met de begindagen van Death Row Records. Dr. Dre, Nate Dogg, Tha Dogg Pound: ze kwamen allemaal dagelijks bijeen in de studio en wisten dat ze met iets speciaals bezig waren. 'Wij geloofden meer in elkaar dan ieder ander in ons geloofde. Dat sterkte ons alleen maar in het idee dat wat we deden, uniek was.' Voor Snoops gevoel is hij nu, ruim twintig jaar later, ver weg van Amerika, in de studio op Jamaica met hetzelfde bezig. De buitenwereld kijkt er met scepsis naar, maar de betrokkenen zelf voelen de magie van hun project. Een scène aan het eind van de documentaire. Snoop Dogg en Daz zitten in de auto, en rijden voor de zoveelste keer vanuit hun luxueuze huis naar de Jamaicaanse binnenstad, of terug. Door de ruiten vangen we een glimp op van zonovergoten bomen en planten. Er heerst een ontspannen, opgewekte sfeer. Dan trilt Daz' telefoon. Met een losse, zwierige beweging haalt hij hem tevoorschijn. Hij leest een bericht, knippert met zijn ogen en zegt: 'My cuz'n died.' De camera draait weg, en de ontspannen sfeer is in één klap verdwenen. Maar wat deze gebeurtenis juist zo mooi maakt: er komt geen allesoverheersend verdriet over Daz heen. Hij stort zich niet in een diepe rouw, hij zit niet verslagen en snikkend thuis. Nee, we zien hoe hij en Snoop Dogg hebben geleerd om met de dood om te gaan. Geëmotioneerd en ontdaan, maar tegelijk is het ook een vast onderdeel van hun bestaan. Ze hebben al zo veel overleden vrienden en familieleden, ze laten zich niet zomaar uit het veld slaan. 's Avonds drinken ze een glas om Daz' neef te herdenken. Daz rookt de daarop volgende dagen nog meer dan hij gewoonlijk al doet. Het leidt uiteindelijk tot een van de meest serieuze tracks die er op Reincarnated te vinden is, het slotnummer van de plaat: Ashtrays and Heartbreaks, een eerbetoon aan overleden vrienden. Nate Doggs naam wordt nergens genoemd, maar iedereen die in de documentaire over het nummer praat, is ervan overtuigd: Snoop moet tijdens de opnames daarvan aan hem hebben gedacht. Het kan niet anders. Daarmee krijgt Reincarnated eigenlijk de enige toepasselijke afsluiting, want Nate's overlijden zette deze hele metamorfose twee jaar geleden in gang. Reincarnated is zowel een radicale koerswijziging met vroeger als een, op een vreemde manier, logisch voortvloeisel uit Snoops carrière tot nu toe. Nadat hij in eind jaren negentig al heel bewust van stijl en aanpak is veranderd, heeft hij zijn eigen verandering nu alleen maar geïntensiveerd. De gewelddadige randjes lijken er definitief af en de agressie is uit zijn ogen verdwenen. En ondertussen hangt er wel een zeldzame tevredenheid en kalmte over Snoop heen, zo overtuigend dat je geneigd bent hoe dan ook met hem mee te gaan. Aan de andere kant moet aan deze metamorfose ook weer niet teveel betekenis worden gehecht. Zo luidt de ondertitel van de documentaire: The controversial journey of a modern icon. Over het woord ‘controversial’ kan hevig getwist worden. Het is een spirituele reis, ja, een opvallende reis - maar controversieel? Er kan eerder beweerd worden dat Snoop de controverse van zich af probeert te schudden. Hij laat het geweld en het gangleven achter zich. Ditmaal niet door het op te blazen of er een makkelijk verteerbare gimmick van te maken, maar door zijn natuurlijke omgeving te verlaten. Zowel muzikaal als geografisch. Dat is dapper en alleen al daarom bewonderenswaardig. Toch zal de komende maanden de onuitgesproken vraag blijven: is deze Rastafari-reggae-zanger werkelijk Snoops nieuwe gedaante, en behoort Snoop Dogg dus definitief tot het verleden? Of zal Reincarnated uiteindelijk de boeken in gaan als een vreemd uitstapje en kunnen we binnen een paar jaar onze grootste gangsterrapper weer verwelkomen? De dvd Reincarnated is vanaf 22 april in Nederland verkrijgbaar. Het gelijknamige album is eveneens vanaf nu verkrijgbaar of te streamen .