In de begindagen van hiphop waren dans en muziek met elkaar verbonden als echtelieden in een gelukkig huwelijk. Naarmate de jaren verstreken, groeiden ze uit elkaar. Ze zijn altijd vrienden gebleven, dat wel, maar het is vooral het verleden dat ze bindt. Terwijl de muziek zich als een olievlek over de wereld uitstrekte en zijn weg vond naar de mainstream, bleef er voor dans een klein plekje in de underground over. Dat was een wereldwijd fenomeen, maar in Nederland was het een tikkeltje erger dan in veel andere landen. De laatste jaren is dans bezig aan een opmars. Dansscholen puilen uit, er zijn officiële opleidingen en zelfs de commerciële televisie heeft een format bedacht om een graantje mee te pikken. Dit weekend vinden in Paradiso twee toonaangevende battle-festivals plaats: het Franse Juste Debout en het Nederlandse House Dance Forever. Het is een goede aanleiding om ons onder te dompelen in de wereld van b-boys, popping en locking. Wat is de stand van zaken in de Nederlandse hiphopdancescene? Hoe kan het dat dans en muziek elkaar zijn kwijtgeraakt? Waar ging het mis? En: komt het ooit nog goed?
Kees Heus, aka DJ KC The Funkaholic, is samen met John Agesilas en Luc Deleau namens Summer Dance Forever betrokken bij de organisatie van House Dance Forever en Juste Debout. Die laatste is een van de belangrijkste internationale danscompetities ter wereld. Het Nederlandse House Dance Forever heeft die status nog niet, maar het timmert hard aan de weg. Tussen beide competities bestaan de nodige verschillen, legt Kees uit. “Dat zit hem allereerst in de vorm: bij Juste Debout strijden duo’s tegen elkaar, terwijl het bij House Dance Forever om solisten gaat. Daarnaast worden bij Juste Debout de winnaars aangewezen door een jury. Bij House Dance Forever mogen de finalisten een jurylid uitkiezen om tegen te battlen. Finalist en jurylid kiezen vervolgens onderling wie er gewonnen heeft. Dat gaat meestal wel goed, je weet wel wanneer je verslagen bent. Als de dansers er echt niet uitkomen, dan beslist het publiek.” Dansen in het Rijksmuseum De finale van Juste Debout vindt plaats in Bercy in Parijs, zeg maar een groot uitgevallen Ahoy. Het stadion biedt plaats aan 22.000 man en tijdens de finale is het doorgaans vol huis. Frankrijk loop volgens Kees flink voor op de rest van de wereld. “Urban wordt daar serieus genomen, ook door de overheid. De Franse voorronde van Juste Debout is in Hôtel de Ville, het gemeentehuis van Parijs. Je danst daar letterlijk tussen de zestiende-eeuwse kunst. Dat is echt een statement, het zou hetzelfde zijn als dat we hier de voorrondes houden in het Paleis op de Dam, of in het Rijksmuseum tussen de schilderijen van Rembrandt.” Zo ver is het nog niet, maar komend weekend verwacht Kees wel 3000 tot 4000 bezoekers te trekken. Dat publiek bestaat vooral uit dedicated dansliefhebbers, vertelt hij. “In Frankrijk zie je een veel diverser publiek. Daar komen ook ouders met kinderen op af. Ik hoop dat we in Nederland over een jaar of vijf ook zo’n breed publiek aan kunnen spreken.” Laughing stock van Europa Het gaat wat dat betreft de goede kant op. Mede dankzij de initiatieven van Summer Dance Forever zit hiphopdans in Nederland in de lift. Het moest van ver komen. “Nederland was altijd de laughing stock van Europa,” geeft Kees toe. “Dat is een van de redenen dat we Summer Dance Forever zijn begonnen. We wilden dans stimuleren vanuit de underground. Door dansers uit het buitenland aan te trekken die hier battlen en workshops geven, gaat het niveau omhoog. Het werpt zijn vruchten af, vorig jaar stonden er Nederlandse jongens in de finale van Juste Debout.” Waar ging het mis? Positieve verhalen dus. Maar het lijkt erop dat hiphopdans een eigen pad bewandelt en nauwelijks kan profiteren van de populariteit van hiphopmuziek. Video’s laten duidelijk zien dat dans langzaam uit de gratie is geraakt bij muzikanten. In de clips van bijvoorbeeld Big Daddy Kane, Afrika Bambaataa en Rakim & Eric B zag je steevast dansers. De La Soul en KRS One waren er ook niet vies van, en zelfs in video’s van ‘gangsta’ Schoolly D werden shots met geweren afgewisseld met dansende mensen. Tegenwoordig zie je het nog maar zelden. Waar is het misgegaan? “Dansers houden van experimentele ritmes. J Dilla is populair en ook Madlib, 14K, Waajeed en 9th Wonder doen het goed. Eigenlijk is het zo: hoe meer er gebeurt, hoe meer een danser zich kan uitdrukken,” legt Kees uit. “De populaire hiphop van nu is vaak niet boeiend voor ze. Zo’n vierkwartsmaat, daar heb je niet veel aan. Vroeger was hiphop vaak meer uptempo. Hiphop en funk stonden veel dichter bij elkaar.“ Kees verwacht dat muziek en dans ooit wel weer dichter bij elkaar komen. “Het is een trend, het komt wel weer terug. Er moet een nieuwe held opstaan, zoals Missy Elliot destijds. Zij had altijd dansers om zich heen. Frank Ocean zie ik het niet doen, maar zo iemand als Miguel bijvoorbeeld wel.” Lastig volk Summer Dance Forever doet zijn best om dans weer een grotere rol te laten spelen binnen hiphop. “Er is sprake van een botsing van culturen, daar is werk te doen. Ik zou het te gek vinden als de twee weer bij elkaar kwamen in de clubs. Bij house lukt dat al wel, maar bij hiphop nog niet. Nederlanders zijn wat dat betreft ook wel een lastig volk. We zijn schuchter, niet uitbundig. Door de populariteit van trap zie je tegenwoordig moshpits op de dansvloer, maar dat heeft niets met dans te maken. Weet je, vroeger was het stoer om goed te kunnen dansen. Daar kon je meiden mee versieren. Nu is het niet cool als je zweet.” Lachend: “Dat wordt nog wennen als je dit weekend naar Paradiso komt. Het stinkt er echt. Door die muur moet je wel even heen.” Dansplaat Toen Nederlandse hiphop in de tweede helft van de jaren negentig voorzichtig zijn weg naar het grote publiek vond, was de scheiding tussen dans en muziek in de States al vergevorderd. Er zijn weinig Nederlandse video’s waarin hiphopdans een rol speelt. Het meest prominent zie je het waarschijnlijk in de clip van Dansplaat van Brainpower. Dio’s Aye is een mooie ode aan het verleden, maar door de nadruk op vroeger te leggen versterkt die clip juist het beeld dat het voorbij is. Dat het ook anders kan bewees Diggy Dex met de video van Gescheiden Wegen. Diggy: “Ik vind het mooi hoe mensen een gevoel kunnen overbrengen via dans. In de tijd dat ik met hiphop in aanraking kwam waren de rappers al de sterren, en niet de dansers. Dans heb ik vooral meegekregen via video’s uit de early eighties en via de film Beat Street. Ik vind breakdance echt tof om te zien en ik vind het fucking knap, maar ik heb me er eerlijk gezegd nooit echt in verdiept.” Nick & Simon Gescheiden Wegen is voorlopig een one-off, Diggy Dex heeft geen plannen om weer iets met dans te gaan doen in zijn video’s. Dat kunnen we wel verwachten van Matarr. Hij was zelf b-boy, deed aan popping, locking en electric boogy. De 23-jarige mc laat in zijn video’s vaak dans terugkomen. “Ik betreur het heel erg dat het verwaterd is,” zegt Matarr. “Ik probeer dans hoog te houden, het is zonde als cultuur verloren gaat. Veel jongens kopen een mic en beginnen te rappen, maar ze weten niet wie Big Daddy Kane is. Dat hoeft ook niet direct, maar je gaat toch onderzoek doen? Als ik viool zou spelen, dan zou ik willen weten waar dat instrument vandaan komt, wie de beste violisten waren. Mensen missen de foundation. Het is zo zonde, b-boys doen hun best, maar Nick & Simon staan voor veel mensen dichter bij hiphop dan een b-boyjam. Ik hoop echt dat mensen er weer meer in geïnteresseerd raken.” De twee festivals in Paradiso bieden dit weekend een goede gelegenheid om kennis te maken met hiphopdans. Op zaterdag 2 februari kan je op House Dance Forever de internationale danstop zien strijden tegen de juryleden Ejoe Wilson (VS), Kapela (FR) en Orb (VS), die gelden als ware helden in de scene. Op zondag vindt de Nederlandse voorronde plaats van het Franse Juste Debout, waarbij dansers zich kunnen plaatsen voor de finales in Parijs. De jury bestaat hier uit Bruce Blanchard (BE), Hit Master Fish (US), Locking Woong (KR) en Mamson (F). Op beide dagen vind je DJ’s KC the Funkaholic en Chocolate Brown achter de draaitafels. De presentatie is in handen van mc John Agesilas. Check de site voor meer info.